Do nitowania ręcznego potrzeba nitu, szczypiec do dziurkowania lub przebijaka, podkładki gumowej, nitownika i młotka.
Rozmiar nitu
Odpowiednio dobrany rozmiar nitu jest pierwszym warunkiem do wykonania wysokiej jakości połączenia nitowego. Nity są wytwarzane w standardowych rozmiarach. Aby prawidłowo dobrać nit, jest konieczna znajomość grubości łączonego materiału. Optymalna wysokość trzpienia przy łączeniu cieńszych materiałów powinna być dłuższy o około 1-2 mm, a grubszych materiałów o 2-3 mm.
Szczypce do dziurkowania
Szczypce do dziurkowania posiadają obrotową głowicę z kilkoma przecinakami o różnych rozmiarach, więc ich wymiana jest bardzo prosta. Nadają się do wykonywania otworów w materiałach ze skóry o grubości do 2 mm. Do wykonania otworów w materiałach o większej grubości jest wymagane wykorzystanie dziurkacza. Dłuższa rękojeść szczypiec nawet przy minimalnym wysiłku zapewnia dużą się działającą na narzędzie tnące. Profesjonalne szczypce do dziurkowania mają przecinaki (1,4 do 4,7 centymetrów) z solidnej stali, rękojeści są kute na prasach, a kowadełko wykonane jest z mosiądzu. Szczypce posiadają dożywotnią gwarancję. W przypadku stępienia lub uszkodzenia wymienić można poszczególne przebijaki. Na tańszych szczypcach do dziurkowania Economy nie można wymieniać przebijaków (0,3 do 0,5 cm).
Profesjonalne obrotowe szczypce do dziurkowania 3230-00
Przebijak
Przebijak to narzędzie ze stali, którym można wybić otwór na nit przez dwa cieńsze materiały nałożone na sobie. Zestawy dziurkujące zawierają sześć wymiennych przebijaków stalowych o średnicach od 1,9 do 4,7 mm. Okrągły przebijak również nabyć można pojedynczo o średnicy od 1,59 do 16,8 mm.
Zestaw dziurkujący 3003-00
Podkładka gumowa
Miękka podkładka gumowa chroni ostrze przebijaka przed stępieniem. Do silniejszego bloku gumy, można zrobić przebijakiem wyżłobienia. Do sporadycznego nitowania może być używana elastyczna plastikowa deska. Wcześniej używano deski z miękkiego drewna. Minusem było szybkie stępienie przebijaków i uszkodzenie deski.
Nitownik
Nitownik to ręczne narzędzie, które ma z jednej strony małe (okrągłe, półokrągłe lub owalne) wyżłobienie, które tworzy po zaciśnięciu łeb pożądanego kształtu. Dla każdego rodzaju łba i wielkości nitu nitownik jest inny:
- Nitownik otwartych nitów rymarskich
- Nitownik zamkniętych nitów rymarskich – po obróceniu kowadełka mogą być stosowane do otwartych nitów.
Nitownik nitów rymarskich 8101
Postępowanie przy nitowaniu ręcznym
1. Wybicie otworu na trzpień nitu
Podczas nitowania, łączone są dwa lub więcej położonych na siebie materiałów. W związku z tym konieczne jest, aby wybić w materiałach otwór odpowiadający średnicy trzonu nitu. Średnica otworu na nit, nie może być zbyt mała lub wyraźnie większa. Jeśli otwór będzie zbyt mały, trzon przez niego nie przejdzie. Jeśli będzie zbyt duży, zwłaszcza w mniejszych rozmiarach nitów, podczas rozciągania grozi wyciągnięcie łba nitów z materiału.
Podczas wybijania krawędź otworu nieznacznie odkształca się i otwór jest większy niż narzędzie tnące. Odkształcenie spowodowane jest procesem wycinania. W pierwszym etapie dochodzi do ściśnięcia materiału pod narzędziem tzw. zagęszczanie warstw. W drugim etapie następuje właściwa perforacja materiału. Ściśnięty materiał po wycięciu powraca do pierwotnego kształtu, a otwór jest o nieco większy od narzędzia tnącego. Obowiązuje reguła, im grubszy materiał, tym większe odkształcenie. Potrzeba o tym zawsze pamiętać. Przez proste przyłożenie trzonu nitu do otworu przebijaka nie można określić prawidłowego rozmiaru nitownika. Wielkość przebijaka musi być nieco mniejsza niż średnica trzonu nitu. Najlepszym sposobem wyznaczenia wielkości przebijaka jest sprawdzenie wielkości otworu na kawałku materiału.
Na materiale potrzeba zaznaczyć miejsce, w którym chcemy mieć nit. Materiał potrzeba umieścić na podkładce do przebijania, przebijak (ostrą stroną) potrzeba umieścić prostopadle do miejsca, gdzie chcemy wybić otwór i młotkiem uderzyć do górnej części przebijaka (strona równa). Materiał powinien być perforowany jednym uderzeniem młotka. Przebijak powinien wejść 0,5-1 mm do podkładki. Otwór będzie wolny od strzępów i z obu stron będzie gładka powierzchnia. Zamiast przebijaka mogą być używane obrotowe szczypce do dziurkowania.
2a. Zaciśnięcie nitu otwartego
Trzpień potrzeba umieścić do przygotowanego otworu od tyłu. Z przodu na trzon nałożyć łeb nitu. Tak przygotowany nit potrzeba umieścić na stalową kostkę o płaskiej powierzchni (coś twardego, najlepiej z żelaza, najlepiej nierozciągliwego). Jeśli mamy, możemy użyć obróconego kowadełka z zestawu #8101. Na łeb nitu przyłożyć pionowo nitownik i uderzając do młotka nit zacisnąć, jeśli to możliwe uderzyć do środka nitu, inaczej nit będzie przekrzywiony.
Ważne jest, aby uderzyć młotkiem do nitownika tylko raz i z większą siłą. Po kilkukrotnym uderzeniu do nitu powstaną zadrapania na nicie lub materiale.
Uderzając nitownikiem do łba nitu, trzpień odkształci się w łbie nitu, zwiększa swoją średnicę, a tym samym tworzy nierozłączne połączenie.
Do prawidłowego wykonania nitowania jest ważne:
- Wybrać nit o prawidłowym rozmiarze trzpienia w stosunku do grubości łączonych materiałów
- Użyć wystarczającej siły ściskającej podczas zaciskania
- Uderzenie młotka musi być prostopadłe do nitownika
- Do nitowania używać narzędzi odpowiednich do wielkości nitów.
a) źle zanitowany nit (uderzenie młotka na narzędzie nie było prostopadłe) b) dobrze zanitowany nit
2b. Zaciśnięcie nitu zamkniętego
Sposób nitowania jest taki sam, potrzeba tylko nitować na specjalnym przyrządzie aplikacyjnym, które posiada wgłębienie o wielkości i kształcie łba nitu. W ten sposób nit będzie mieć okrągły łeb z obu stron.
Gdy nit zamknięty jest zanitowany na płaskiej powierzchni, z technologicznego punktu widzenia, nic złego się nie stanie, ale nit nie będzie tak atrakcyjny wizualnie i obniża walory estetyczne produktu. Stosując nity zamknięte, ważne jest, aby używać odpowiednich narzędzi. Nit jest widoczną częścią produktu, jakość i sposób nitowania określają profesjonalizm i umiejętności producenta.
Strona przednia i tylna: a) nit otwarty, b) nit zamknięty